Propositions pour un monument (platform n.02), als 3de karavaanproject, zal in 2011 plaatsvinden in Sint-Gillis. Hiervoor heeft Globe Aroma een gelegenheidsduo aangetrokken: de broers Frank en Roel Kerkhofs.
Roel Kerkhofs (°1975) leeft en werkt als beeldend kunstenaar in Brussel en doceert in de hogeschool Sint-Lucas Beeldende Kunst Gent. Hij heeft de laatste 4 jaar, als actief lid van de raad van bestuur, de vernieuwde sociaal-artistieke werking van Globe Aroma mee uitgebouwd. Samen met de ploeg is hij op zoek gegaan naar artiesten zoals Ernst Maréchal en Ann Van de Vyvere om de mogelijkheden van het artistieke in combinatie met het sociale af te tasten. Met het nieuwe project wil hij zelf toetsen op welke manier beiden elkaar kunnen vinden en sociale participatie zinvol kan zijn in een artistiek project.
In 2009-10 heeft hij los van Globe Aroma, Platform n.01 (de la résistance) ontwikkeld:
“Wekelijks staat er wel een of andere actiegroep zijn rechten op te eisen op de trappen van het Brusselse Beursgebouw. Ondanks hun absurde ligging hebben deze trappen door de jaren heen een podiumfunctie gekregen voor allerhande kleine en grote manifestaties. Platform n.01 (de la résistance) speelt met deze spontane acties binnen een improvisatieplatform voor beeld en geluid. Het spontane gaat er op in een constructie waarin de theatrale mogelijkheden worden afgetast. Alles wordt geleidelijk aan podium, rekwisiet en acteur.” (tekst uit het programma van de Beursschouwburg)
 |
| Fragment uit Platform n.01 (de la résistance), Begijnhofkerk, Brussel. |
Propositions pour un monument (platform n.02) is een verderzetting van platform n.01 waarbij het dagdagelijkse opgenomen wordt in een nieuwe constellatie. De dagelijkse realiteit die ingang vond in het eerste platform bestond uit geregistreerde videobeelden die ingezet werden in een soort life-montage binnen het kader van een performance. De realiteit die meegenomen wordt in ‘Platform n.02’ is de participatie van een volledige buurtgemeenschap binnen het kader van een publieke sculptuur.
Frank Kerkhofs (°1968) leeft en werkt als architect in Brussel. Begin 2005 is hij met zijn gezin naar Ecuador getrokken. Gedurende meer dan 3 jaar woonden ze in het huis van de familie Guzman in het dorpje Natabuela, aan de voet van de vulkaan Imbabura. Als vrijwilliger werkte Frank Kerkhofs mee aan het opzetten van lokale gemeenschap-projecten of ‘La Minga’. Hij ging de uitdaging aan via kleine projecten de plaatselijke rijkdommen, gegenereerd door de vulkaan, te herwaarderen. Dit gebeurde via de rijke traditie van zelfredzaamheid, ondermeer belichaamd door aardebouw. Bij deze initiatieven waren ondermeer de restauratie van een plaatselijk stuk aardepatrimonium tot Casa Cultural en een uitkijktoren met zicht op de Imbabura.
 |
| Fragment uit La Torre, El Mirador del Imbabura. Een Minga-project aan de voet van de vulkaan in het Noorden van Ecuador. |
Vanuit hun beider activiteiten, fascinaties en bekommernissen is de intentie gegroeid om in het teken van het nieuwe sociaal-artistieke project van Globe Aroma, samen te werken aan de ontwikkeling van een platform voor de minga, Propositions pour un monument (platform n.02).
Momenteel zijn er reeds contacten met het gemeenschapcentrum de Pianofabriek en Pttl, centrum voor hedendaagse kunst Wiels, Les Ateliers Claus, de Ecuadoriaanse vereniging Aserb en de gemeente Sint Gillis. Vanuit deze brede basis wordt voortdurend verder gezocht naar mogelijke partners.
La Minga
De projecten die Frank Kerkhofs in Ecuador hielp realiseren, waren steeds gebaseerd op het principe van de Minga. La Minga is een oude Ecuadoriaanse traditie die voornamelijk nog terug te vinden is op het platteland. Zij brengt de dorpelingen samen, vaak op een zaterdag, om bepaalde noodzakelijke werken voor de gemeenschap uit te voeren: waterleidingen van aan de bron, irrigatiekanalen,...
Het motto is: wachten op de overheid heeft geen zin, dus doen we het gewoon zelf. Veel geld is er niet, maar als iedereen van het dorp meewerkt kan er veel gebeuren. Als extra motivatie wordt er ’s middags gekookt en samen gegeten en na het zware labeur stevig gefeest.
Deze formule van burgerzin en convivialiteit bestaat ook in andere delen van de wereld, maar in de westerse wereld is ze nog slechts bij rampen van toepassing.
In Sint-Gillis willen we samen met de Ecuadoriaanse gemeenschap, als bezielers van La Minga, deze traditie terug leven in blazen.
Een tijdelijke installatie als blijvend monument: Le moment monument.
Kort geschetst wil het project in Sint-Gillis een dynamiek tot stand brengen rond een publieke plek en een toegevoegde, tijdelijke constructie. Deze beoogde dynamiek krijgt een impuls van buitenaf via de interventie van het kunstenaarsduo, maar groeit verder vanuit de verschillende gebruikers (bewoners, handelaars en passanten) die deze plek en de constructie gedeeld zullen gebruiken.
Vanuit het principe van de Minga en met de Ecuadorianen als voortrekkers willen we de verschillende gebruikers van het plein, bestaande uit mensen van verschillende gemeenschappen, mobiliseren voor de bouw van een tijdelijke sokkel als drager van een groeiende dynamiek en generator van betekenis voor de plek.
De samenwerking onder de verschillende lokale gemeenschappen en de geleidelijke versterking van het gevoel voor burgerzin is essentieel voor het project. Gebruikers van de gedeelde publieke ruimte worden op die manier medeverantwoordelijk voor de inrichting ervan.
Het gegeven van de sokkel in het project, alsook de titel, verwijzen naar de traditie van het monument waarbij het monument, gedragen door een sokkel, als symbool van autoriteit en nationale identiteit gebruikt wordt ter verfraaiing van de publieke ruimte. Het initiatief voor de oprichting van een monument kwam hierbij steeds vanuit verschillende gezagsdragers, overheden of economische machten. Kortom, het was een dictaat van een zeer beperkte elite.
Het monument had traditioneel als doel educatief een gemeenschappelijke geschiedenis over te brengen met het oog op de vorming van een nationale identiteit en het bewerkstelligen van een participatief gedrag in het belang van het land, beter gekend als patriottisme. Het monument moest in dat geval tot participatie leiden.
In het project draaien we dit gegeven om, net zoals Pierro Manzoni precies 50 jaar geleden zijn sokkel heeft omgedraaid voor het werk ‘le socle du monde’ (afb.cover). Participatie leidt in propositions pour un monument tot de sokkel en de inhoud ervan. De activiteit van de minga wordt monument, als een zoektocht naar convivialiteit die de nationale identiteit overstijgt.
Belangrijk is de rol die de sokkel zal spelen op de plek: de aantrekkingskracht en de interactie die ontstaat tussen de sokkel, zijn omgeving en de gebruikers. Ze wordt het centraal punt van het project, het plein en alles wat zich daarrond bevindt. Even zal de plek ‘una Mitad del Mundo’ zijn, refererend naar het monument dat in Ecuador de evenaar aanduidt.
De sokkel zal wekelijks gedurende een periode van anderhalve maand, startend vanaf 14 augustus, een moment van monument waarmaken waarbij de interactie tussen de constructie en zijn omgeving heel even officieel wordt gemaakt, feestelijk ingehuldigd, plechtig geopend met de nodige ceremoniële gebruiken.
